Een brief aan de burgemeester
Natuurlijk is er Amsterdam veel aan gelegen van het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie een succes te maken. Dat is nog niet zo eenvoudig want Amsterdam heeft geen enkele invloed op het programma. Genootschap, als voortzetter van het gedachtegoed en activiteiten van het Europees centrum voor Kunst- Cultuur en Wetenschap heeft over de “viering” van dat voorzitterschap en meer speciaal van de Dag van Europa op 9 mei aan Eberhard van der Laan een voorstel gedaan om tijdens het NL voorzitterschap een positief statement te maken door Amsterdam ten voorbeeld te stellen voor alle andere lidstaten als het om actief burgerschap gaat. Wij formuleerden het als volgt:
“Al enige tijd is het thema Europees Burgerschap absolute topprioriteit voor het Europees Parlement en de Europese Commissie. Een uitgelezen mogelijkheid voor Amsterdam om zich hiermee te profileren. […] Mits goed ingezet kan het de “local proud” van Amsterdam en de Amsterdammers een geweldige boost geven en een grote internationale belangstelling genereren.
Nederland kent waarschijnlijk het hoogste aantal rechtspersonen per hoofd van de bevolking in heel Europa. Deze praktijk van actief burgerschap gaat eeuwen terug en kan onder meer geïllustreerd worden met de enorme doeken die sinds kort in een aparte opstelling in de Hermitage Amsterdam te zien zijn. Ook kan gewezen worden op de inaugurale rede van Caspar van Baerle: de wijze Koopman, uit 1632. Hiermee introduceerde Barlaeus het begrip ethiek in het zaken doen. De groei en bloei van de Europese steden is te beschouwen als een typisch Europees fenomeen en te danken aan de gestage invulling van het begrip burgerschap door de nogal onconventionele toepassing van de vrijheid van vereniging en vergadering. Wat Amsterdam betreft zou de reflexieve en defensieve houding tegenover de EU er anders kunnen uitzien wanneer het bewustzijn over de voorhoedefunctie van Nederland op het gebied van Europees burgerschap door het stadsbestuur in samenwerking met de zeer gevarieerde en onstuitbare civil society prominent zou worden uitgedragen.
De voorhoedepositie van Amsterdam komt pas echt tot zijn recht in de in eeuwen gegroeide hebbelijkheid van de inwoners van Amsterdam zichzelf te organiseren, zónder inmenging van de boven hen gestelden. Die zijn namelijk door de burgers zelf aangesteld om de algemene zaken te regelen en zich verder nergens mee te bemoeien. We hebben het hier over Europees burgerschap avant la lettre.
Wij zien een (inter)nationale conferentie over dit onderwerp in hét monument van burgerschap, Felix Meritis, in het voorjaar van 2016 als een mooie aftrap voor een groeiende aanwezigheid van Amsterdam in de voorhoede van het Europese debat.“
Onze brief viel in goede aarde, op voorstel van de Burgemeester wordt er overleg gevoerd met zijn kabinet hoe een en ander te realiseren. Natuurlijk zal een dergelijk initiatief vooral door het particulier initiatief zelf uit de grond moeten worden gestampt, een positieve grondhouding van de Burgemeester kan daarbij helpen. Uiteindelijk zal de kwaliteit van leven in de Europese steden alleen optimaal kunnen zijn wanneer stadsbestuur en civil society in open en productieve dialoog met elkaar staan.